ДАВЛАТШОҲ САМАРҚАНДИЙ (2-қисм)

Давлатшоҳ Самарқандий тазкирасида жамланган шоирларнинг асарлари шарқ классик адабиётининг умумий йўналиши, унинг тараққиёт йўллари, шарқ шеъриятида кенг қўлланилган рубоий, қасида, ғазал, ҳажв жанрларининг пайдо бўлиши ва такомиллашуви, тарсиъ, тажнис, таржиъбанд, мураббаъ сингари шеърий шаклларни ўрганиш ҳамда тадқиқ этишда муҳим роль ўйнайди. Қолаверса, улар орасида Жавҳарий Заргир, Хожа Кирмоний, Жалол Табиб, Хожа Исматулло Бухорий, Аминиддин Нузулободий сингари достончилик жанрининг етук намояндалари,

ДАВЛАТШОҲ САМАРҚАНДИЙ (тахм. 1435-1495, 1507)

XV асрнинг кўзга кўринган адабиётшунос олимининг тўлиқ исми – Давлатшоҳ ибн Алоуддавла Бахтишоҳ Ғозий Самарқандийдир. Унинг таржимаи ҳоли ҳақида маълумотлар жуда кам бўлиб, асосан унинг “Тазкирату-ш-шуаро” (“Шоирлар тазкираси”) номли асаридан олинган маълумотлардир. Алишер Навоий “Мажолису-н-нафоис” асарида Давлатшоҳ ҳақида қисқача маълумот бериб, унинг бир байт шеърини ҳам келтирган.

ХОЖА АҲРОР ВАЛИЙ (2-қисм)

Хожа Аҳрор Валий 895/1490 йилда Салхнинг Кошон қишлоғида вафот этган ва Самарқандда дафн этилган[1].

Йирик шарқшунос, тарих фанлари доктори А. Ўринбоевнинг ёзишича, бизгача унинг учта рисоласи етиб келган. Улардан бири “Фақароту-л-орифийн” (“Орифлар сўзларидан парчалар”) номи билан машҳур бўлиб, унда Хожа Аҳрор Валий ва бошқа баъзи мутасаввифларнинг тариқатга оид фикрларидан намуналар келтирилган.

ХОЖА АҲРОР ВАЛИЙ (1404-1490)

Ҳазрат Хожа Убайдуллоҳ Аҳрор Марказий Осиё халқларининг XV аср иккинчи ярмидаги ижтимоий-сиёсий, маданий ва тафаккур ривожида муҳим ўрин тутган.

Хожа Аҳрор ҳазратлари нақшбандия тариқатининг йирик намояндаси сифатида мусулмон оламининг буюк мутасаввиф донишмандлари сафидан ўз муносиб ўрнига эга бўлган улуғ сиймодир[1].

Алломанинг тўлиқ номи – Носируддин Хожа Убайдуллоҳ Аҳрор ибн Маҳмуд ибн Шиҳобиддин Шоший Самарқандийдир.

АБДУРРАЗЗОҚ САМАРҚАНДИЙ (2-қисм)

Абдурраззоқ Самарқандий шеър, араб тили грамматикасига оид рисола ёзганлиги маълум бўлсада, лекин унинг бизгача етиб келган ягона тарихий асари “Матлаъи саъдайн ва мажмаъи баҳрайн” (“Икки саодатли юлдузнинг чиқиши ва икки денгизнинг қўшилиш жойи”)дир. Асар форс тилида ёзилган бўлиб, икки жилдни ташкил этади. Асар асосан, 1467-1469 йиллар орасида ёзилган ва 1470 йили яна давом эттириб, шу йилнинг сафар ойида тугаллаган.