Расулуллоҳнинг саҳобаларини “Қадр” кечасини қидиришга тарғиб қилишлари

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобаларини бу улуғ кечани топишга ва унинг баракотларидан баҳраманд бўлишга ундашлари ҳақидаги ҳадислар жуда кўп. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам гоҳида бу улуғ кечанинг фазилатини сифатлаб, саҳобаларини уни топишга тарғиб қилганлар: “Ким “Қадр” кечаси имон билан ва савоб умидида тунни қоим қилса, унинг олдинги гуноҳлари кечирилади^[1].

Гоҳида эса, унинг қайси кечада эканини бил  дириб, тарғиб қилганлар: “Қадр” кечасини Рама зон нинг охирги ўн кунлигидан қиди ринглар”^[2].

Баъзан эса, бу улуғ кечани Рамазоннинг охирги ўн кунлигининг тоқ кунларидан қидиришга чорлаганлар: “Қадр” кечасини Рамазоннинг охирги ўн кунлигининг тоқ кунларидан қидиринглар”[3].

Заифлигидан хавфсираган одамларни эса, қолган етти кунидан ҳам бу кечани қидиришга тарғиб қилганлар: “Қадр” кечасини охирги ўн кунликдан қидиринглар. Агар бирортангиз заифлашиб қолса ёки ожиз бўлса, қолган етти кунидан ғафлатда қолмасин”[4].

Сўнг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мазкур тоқ кунларни ҳам аниқлаштириб, шундай деганлар: “Ким “Қадр” кечасини қидирса, уни йигирма еттинчи кечадан қидирсин. Уни йигирма еттинчи кечадан қидиринглар”[5].

Убай ибн Каъб розияллоҳу анҳу бу муборак кечанинг қайси кунда эканини қасам билан шундай ифодалаган: “Аллоҳга қасамки, мен уни аниқ биламан. Расулуллоҳ бизларга қоим қилишни буюрган кеча йигирма еттинчи кечадир”[6].

Бу ҳадисларнинг маъноси шуки, “Қадр” кечаси ўша вақтларда йигирма еттинчи кечага тўғри келган. Шунингдек, бу кеча баъзан йигирма бир, баъзан йигирма учинчи кечага тўғри келган вақтлар ҳам бўлган.

“Қадр” кечасининг йигирма биринчида эканига қуйидаги ҳадис далил бўлади: “Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳу шундай ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Мен “Қадр” кечасини қидириб, аввалги ўн кунликда эътикоф ўтирдим. Сўнг иккинчи ўн кунликда эътикоф ўтирдим. Сўнг Менга унинг охирги ўн кунликдалиги айтилди. Сизлардан ким эътикоф ўтиришнияхши кўрса, эътикоф ўтирсин”. Одамлар у зот билан бирга эътикоф ўтирдилар. Расулуллоҳ: “Менга “Қадр” кечасининг тоқ кунларда экани кўрсатилди. Мен у кечанинг тонгида лой ва сувга сажда қилаётган эканман”, дедилар. Рамазоннинг йигирма биринчи кечаси тугаб тонг отгач, Расулуллоҳ намоздан фориғ бўлиб, ташқарига чиқдилар. У зотнинг пешонаси ва бурун чеккаларида лой ва сув бор эди. Ўша кеча “Қадр” кечаси эди”[7].

“Қадр” кечасининг йигирма учинчи кечада эканига қуйидаги ҳадис далил бўлади: “Абдуллоҳ ибн Унайс розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан шундай ривоят қилади: “Менга “Қадр” кечаси кўрсатилди, сўнг унуттирилди. У кечанинг тонгида сув ва лойга сажда қилаётган эдим”. Йигирма учинчи кечаси ёмғир ёғди. Расулуллоҳ бизга имом бўлиб намоз ўқидилар. ортига ўгирил ганларида пешона ва бурунларида сув билан лойнинг изи бор эди”[8].

Бу ҳадислар “Қадр” кечаси Рамазоннинг охирги ўн кунлигига яширинган бўлиб, тоқ кунларда кўчиб юради”, деган олимларнинг гаплари тўғри ва кучли эканига далилдир. Дарҳақиқат, бу ҳам Аллоҳнинг раҳмати ва эҳсонидир. Чунки бандалар кўпроқ амал қилиб оладилар, шунингдек, бу кечаларда дангаса ва рағбатли рўзадорлар ажратиб, аниқлаб олинади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобаларини фақат сўз орқали тарғиб қилиш билан чекланмадилар, балки “Қадр” кечасини қидиришни амалда ҳам исботлаб, саҳобаларга ўрнак бўладиган даражада ўргатиб қўйдилар. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматнинг пешқадами ва раҳбари эдилар. Боркучларини сарфлаб, “Қадр” кечасини қидиришни ўргатиб қўйишлари ва бунда ўрнак ва гўзал намуна бўлишлари табиий ҳол эди, албатта. “Қадр” кечаси – Қуръон нозил бўлган кеча. Унда қилинган амал минг ойлик амалдан яхшироқдир. Аллоҳ таоло бу кечада Руҳ – Жаброил алайҳиссалом ва фаришта лар ерга тушиши ҳақида хабар берган. Бу кеча саломатлик ва тинчлик кечасидир. Бу кечада Аллоҳ таоло бандаларини яхшиликларга буркайди, устларидан баракотлар ёғдиради, уларни афв этади ва гуноҳ ва маъсият юкларидан халос этади.

Ҳозирда мусулмонларнинг бу кечани кутиб олиш, унинг барокат ва савобларидан баҳраманд бўлишга рағбатлари кучли ва буни амалда исботлашга ҳаракат қилишмоқда. Биз бу борада одамларнинг камчиликларини қидиришдан йироқмиз. Балки бу кечада янада улуғроқ савобларни қўлга киритишлари ва Аллоҳнинг ҳузуридаги мартабалари янада юқори бўлишига кўмак бермоқчимиз, холос. Шунинг учун қуйидаги масалаларга эътибор қаратишга жазм қилдик:

Биринчидан, “Қадр” кечасидан унумли фойдаланиш мақсадида бу кечага тайёргарлик кўриш лозим. Яъни, кундузи танага яхши дам бериш, камроқ таом тановул қилиш, издиҳомдан йироқроқ бўлиш, фарз ва бошқа намозларни масжидда ўқиш, уйдаги ишларимиз ва вақтимизни тартибга солиш, масжиддан ташқарига чиқишимизга сабаб бўладиган ишларни олдиндан ҳал қилиб олиш, масалан, ҳайит учун харид қилмоқчи бўлган нарсаларимизни Рамазондан олдин ёки охирги ўн кунлигидан аввал сотиб олиш зарур. Зеро, бу вақтларда бозорларда одам кам ва нархлар арзон бўлади. Шунингдек, вақтни ғанимат билиш ва ундан унумли фойдаланиш, вақтни кўча ва бозорларда исроф қилмаслик лозим.