Видеолавҳалар
Харита
Марказимиз китоблари
Фотогаллерия
Меҳмонлар

Mehmonlar

Яндекс.Метрика

МУҲАММАД ЗАҲИРИЙ САМАРҚАНДИЙ(XII аср)

Created on 17 April 2018 Hits: 2738

Адиб ва олимнинг тўлиқ исми – Муҳаммад ибн Али ибн Муҳаммад ибн Ҳасан Котиб Заҳирий Самарқандий бўлиб, таржимаи ҳоли ҳақида етарли маълумотга эга эмасмиз.

Аллома қорахонийлар сулоласидан бўлган Қилич Тамғоч хоқон ибн Қилич Қорахон (1163-1178) даврида яшаган ва шу хон саройида соҳиби девони иншо (ёзишмалар девонининг бошлиғи) бўлиб ишлаган.

“Ағразу-с-сиёса фи арази-р-риёса” (“Ҳукмронликни бошқаришда сиёсатнинг вазифалари”) унинг дастлабки асари бўлиб, унда афсонавий Жамшид (подшоҳ)дан то Салжуқий Султон Санжаргача (1118-1157) ўтган шоҳларнинг давлатни бошқариш масаласида айтган ҳикматли сўзлари жамланган. Муаллиф шоҳларнинг ҳикматли сўзларини турли изоҳлар билан тўлдиради ва асарда жуда кўп қизиқарли тарихий воқеалар ҳақида сўз юритади. Академик В.В. Бартольд бу асар қўлёзмаси билан қизиққан ва “Мўғуллар истилоси даврида Туркистон” номли асарининг русча нашрига илова қилиб ундан парча бостирган.

Заҳирий номини Шарққа танитган асари унинг Синдбоднома” асаридир. “Синдбоднома” асосида ҳинд тилида машҳур бўлган қадимги “Сиддхапати” (“Донолар ҳақида боб”) китоби ётади. Аббосий халифаларидан Абу Жаъфар Абдуллоҳ Мансур (712-775) 753-775 йиллар, Абу Абдуллоҳ Муҳаммад Маҳдий (745-785) 775-785 йиллар ва Ҳорун ар-Рашид (766-809) 785-809 йиллар даврида “Синдбоднома” ҳам уч марта араб тилига таржима қилинган.

Асбаға Сижистоний “Синдбоднома”ни “Катта синдбод”, Муса Кисравий (ваф. 850 йил атрофи) эса “Кичик синдбод” номи билан таржима қилган.

950-951 йили сомонийлар амири Нуҳ ибн Насрнинг (943-954 йиллари амир бўлган) амри билан “Синдбоднома” хожа Амид Абулфаворис Фанорўзий томонидан паҳлавий тилидан дарий тилига таржима қилинган. Бу таржима бадиий қимматга эга бўлмагани учун унчалик шуҳрат қозона олмаган.

“Синдбоднома”ни форс тилида қайтадан ҳаёт-бахш этган Муҳаммад Заҳирий бўлди. У бу асарни замона дидига мос қилиб қайтадан ишлаган, унга бадиий тус берган ва Қилич Тамғоч ҳоқонга тақдим этган.

Заҳирий асарининг бир қўлёзмаси Британия музейида, иккинчиси қиролликка қарашли Осиё уюшмаси кутубхонасида сақланади. Туркияда “Синдбоднома” нинг бир қанча қўлёзма нусхалари мавжудлиги 1948 йилда аниқланган.

“Синдбоднома” билан собиқ иттифоқ шарқшунос олимларидан дастлаб Е.Э. Бертельс қизиқиб, “XII аср тожик прозаси намунаси”[1] номли мақолани ёзган. Кейинчалик китоб рус тилига таржима қилиниб, сўз боши ва изоҳлари билан нашр этилган[2].

ЎзР ФА шарқшунослик институтининг кекса илмий ходими Юнусхон ота Ҳакимжонов томонидан “Синдбоднома” ўзбек тилига ҳам таржима қилиниб, 1993 йилда нашр этилган.

“Синдбоднома” қўлёзмаларининг бир нусхаси Беруний номидаги шарқшунослик институтида (инв. № 9318), яна бир нусхаси Санкт-Петербург Шарқшунослик институтида (инв. № 352) сақланмоқда.

 

САМАРҚАНД АЛЛОМАЛАРИ.  Шовосил ЗИЁДОВ, Қодирхон МАҲМУДОВ.
“Имом Бухорий халқаро маркази”, 2017 йил. -Б161


[1] Бертельс Е.Э. Образец таджикской художественной прозы XII века. Краткие сообщения института Востоковедения АН СССР, вып. IX, – М.: 1956.

[2]Мухаммад аз-Захири ас-Самарканди. Синдбаднаме. Перевод М.Н. Османова. – М.: ИВЛ, 1960.

Add comment


Security code
Refresh

ХАЛҚАРО АЛОҚАЛАР
Кўп ўқилган
Имом Бухорий сабоқлари журнали
Янгиликлар
  • 1
  • 2
  • 3
ИБХИТМ ВА АҚШ ТИНЧЛИК ИНСТИТУТИ ҲАМКОРЛИГИДА СЕМИНАР-ТРЕНИНГ ЎТКАЗИЛДИ

ИБХИТМ ВА АҚШ ТИНЧЛИК ИНСТИТУТИ ҲАМКОРЛИ…

26-07-2018 Hits:6628

26 июль куни АҚШ Тинчлик институтининг Марказий Осиё ва Афғонистон дастурлари бўйича директори Скот Ворден, АҚШ тинчлик институтининг катта илмий... Batafsil...

Самарқанд гавҳари

Самарқанд гавҳари

26-07-2018 Hits:6577

Давлатимиз раҳбари 2016 йил 18 октябрда Ислом ҳамкорлик ташкилоти Ташқи ишлар вазирлари кенгаши 43-сессиясининг очилиш маросимида Самарқанддаги Имом Бухорий ёдгорлик... Batafsil...

ИБХИТМ ва СамДУ ҳамкорлигида халқаро семинар‑тренинг бўлиб ўтди

ИБХИТМ ва СамДУ ҳамкорлигида халқаро сем…

25-07-2018 Hits:6593

2018 йил 24 июль куни Самарқанд давлат университетида ИБХИТМ ҳамкорлигида АҚШ Глобал илмий нашрлар директори Парвиз Моривидж ва Нью‑Йорк Бингемтон... Batafsil...

Имом Бухорийга муносиб авлод бўлайлик

Имом Бухорийга муносиб авлод бўлайлик

23-07-2018 Hits:6820

20 июль куни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг мажлислар залида “Имом Бухорийга муносиб авлод бўлайлик”... Batafsil...

Ҳиндистон Ислом Маданияти маркази раҳбари Имом Бухорий халқаро илмий тадқиқот марказига ташриф буюрди.

Ҳиндистон Ислом Маданияти маркази раҳбар…

16-07-2018 Hits:6378

15 июлъ куни Ҳиндистон Ислом Маданияти маркази раҳбари Cиражуддин Қуреший Имом Бухорий мажмуасига ташриф буюрди. Меҳмонни Имом Бухорий халқаро илмий‑тадқиқот... Batafsil...

Илмий ишланмаларни қўллаб-қувватлаш учун 100 миллион доллар грант ажратилади

Илмий ишланмаларни қўллаб-қувватлаш учун…

20-07-2018 Hits:6779

Президент Шавкат Мирзиёев Ядро физикаси институтида   Фанлар академияси ва илмий-тадқиқот институтлари вакиллари, академиклар, олимлар, ёш тадқиқотчилар билан мулоқот қилди.  Мамлакатимизда... Batafsil...

Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази билан Саудиядаги “Сунна ва турос ан-набавий маркази” ўртасида илмий-тадқиқот ва қўлёзмаларни ўрганиш бўйича ҳамкорлик ишлари йўлга қўйилди

Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марк…

06-07-2018 Hits:5456

Жорий йилнинг 1–5 июлъ кунларида Малайзия Республикасида бўлиб ўтган “Қўлёзмалар ва тарихий ҳужжатларга бағишланган иккинчи халқаро конференция” ва “Қўлёзмаларни ўрганиш усуллари”... Batafsil...

МАЛАЙЗИЯ ИСЛОМ ИЛМЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ (USIM) ВА ИБХИТМ ЎРТАСИДА ХАЛҚАРО АЛОҚАЛАРНИ ЎРНАТИШ БЎЙИЧА КЕЛИШУВ БИТИМИ ИМЗОЛАНДИ

МАЛАЙЗИЯ ИСЛОМ ИЛМЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ (USI…

04-07-2018 Hits:5510

2018 йил 3-июль куни Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази вакиллари ва Малайзия ислом илмлари университети ректори профессор, Датоъ Муса Аҳмад... Batafsil...

МАРКАЗ ИЛМИЙ ХОДИМЛАРИ ХАЛҚАРО ҚЎЛЁЗМАЛАРНИ ЎРГАНИШ ЎҚУВЛАРИДА

МАРКАЗ ИЛМИЙ ХОДИМЛАРИ ХАЛҚАРО ҚЎЛЁЗМАЛА…

27-06-2018 Hits:4404

  Олдин хабар берганимиздек, Марказ илмий ходимларидан 3 нафари – О.Муҳаммадиев (Илмий котиб), Т.Эвадуллаев (Диний-маърифий тадбирлар бўлими бошлиғи) ва Й.Исаев. (Қўлёзмалар... Batafsil...