ИШИДнинг “Суриядаги гуруҳлар тоғутга куфр келтирмайдилар ва уни кофирга ҳам чиқармайдилар” деган даъволарга тўртинчи раддия:

(учинчи раддия)муртад бўлган кишининг Исломи:

Айрим инсонлар эътироз билдириб, агар мусулмон киши муртад бўлиб қолса, шаҳодат калимасини айтиши билан бирга диндан ўзи инкор қилган нарсага ҳам иймон келтириши лозимдир. Шундай экан тоғутга итоат қилган, улардан рози бўлган кишилар динга киришларидан олдин уларга куфр келтиришлари керак, дейишлари мумкин.

Улар ўзларининг бу гапларига Рамалий раҳимаҳуллоҳнинг ушбу сўзини далил қилиб келтирадилар: “Камол ибн Абу Шариф шундай деган: “Муртад бўлган киши Исломга кириши учун икки шаҳодат калимасини айтиши лозимдир. Ана ундан сўнг агар унинг муртад бўлиши бирор бир фарзни инкор қилиши ёки ҳаром қилинган бирор нарсани мубоҳ санаши туфайли бўлган бўлса, ўша шаҳодатга қўшиб ўзи эътиқод қилган нарсасидан қайтмоғи ҳам керакдир””.[1]

Бу эътирозга қуйидагича жавоб берамиз:

– агар мусулмон шахс тоғутларга куфр келтиришда ботил эътиқодлардан бирортасига эътиқод қиладиган бўлса, масалан, одамларнинг ичидан бирор бир киши ҳақида унинг  ҳаромни ҳалолга, ҳалолни ҳаромга чиқариш ҳуқуқига эга деган эътиқодда бўладиган бўлса, унинг тоғутларга куфр келтиргани дуруст бўлиши учун  ўз эътиқодини тузатиб олиши, ҳалол-ҳаромга чиқаришлик фақатгина Аллоҳ таолонинг ҳаққидир дея шоҳидлик бериши вожиб бўлади, аммо уни тил билан айтиб бериши шарт қилинмайди.

Муртад бўлганлиги аниқ бўлган киши Исломга қайтиши учун икки шаҳодат калимасини айтиши кифоядир. Унинг муртад бўлишига ақидавий сабаб бўладими ё амалийми ёки қавлийми, барибирдир. Ундан сўнг, унинг муртадлигига диндаги бирор нарсани инкор қилиши сабаб бўлган бўлса, динга қайтиши дуруст бўлиши учун ўша инкор қилган нарсасига иқрор бўлиши талаб қилинади. Аммо шуни маълумот ўрнида билиб қўйиш лозимки, инкор қилишлик фақатгина сўз ёки амалнинг устига қўшимча иш бўлиб, қалбга тааллуқлидир. Шундай экан, у нарса тил билан иқрор бўлинмагунча аниқ бўлмайди.

Ҳажжовий раҳимаҳуллоҳ шундай деган:

“Муртаднинг ҳамда ҳар қандай кофирнинг тавбаси – Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Муҳаммад Аллоҳнинг расулидир, деб шоҳидлик бериб Исломга кириш билан бўлади. Бирор бир фарз ёки шунга ўхшаш нарсани инкор қилиш билан кофир бўлиб  қолган кишиларнинг тавбалари эса икки шаҳодат калимасини айтиш билан бирга ўзи инкор қилган нарсани иқрор қилиш билан ёки “Мен Ислом динига хилоф бўлган ҳар қандай диндан йироқман”, деган сўзни айтиш билан бўлади”.[2]

Ибн Қудома раҳимаҳуллоҳ шундай деган:

“Кимки мана шундан бошқа сабаб билан кофир бўладиган бўлса, унинг Исломга кириши ўзи инкор қилган нарсага иқрор бўлиш билан бўлади. Кимки Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг пайғамбарликларига иқрор бўлса-ю, у зотнинг бутун оламларга юборилган эканликларини инкор этса, Муҳаммад Аллоҳнинг барча халоиқларга юборган Расулидир, деб гувоҳлик бермагунича ёки икки шаҳодат калималарига қўшиб Ислом динига хилоф бўлган ҳар қандай диндан тонмагунича мусулмон деб ҳукм берилмайди”.[3]

– шуни билиб қўйиш лозимки, бирор бир тоғутга итоат қилган ёки унинг ҳукмронлиги остида ҳаёт кечирган ҳар қандай киши, динда ғулувга кетганлар даъво қилаётганларидек, унга иймон келтиргувчи бўлиб қолмайди. Зеро у ўша тоғутга қарши боришга ва шу каби оқловчи сабабларга  қодир бўлмагани туфайли узрли ёки мажбурланган шахс бўлиши мумкин.

Агар унга итоат қилгувчи шахс бўладиган бўлса юқорида айтиб ўтилгани каби тоғутга қилинган ҳар қандай итоат ҳам куфр бўлавермайди.

– бирор бир мусулмоннинг устидан муртадлик ҳукмини чиқариш у қўл урган куфрга бирор бир шак-шубҳаси, таъвили ҳам, оқловчи сабаби ҳам бўлмаган очиқ-ойдин тўғри далил бўлиши лозим эканлиги ҳамма ҳам эътироф этган ишлардандир. Шунда ҳам бу ҳукмни динда ғулувга кетганларнинг гумонлари ва бўҳтонларига асосланиб эмас, балки уламолар баён қилиб кетган шартлар асосида шаръий маҳкама ёки илмда етуклик даражасига етишган олимгина чиқариши мумкин.