“ХАЛИФАЛИК” ­– ҲУКУМАТНИ КУЧ БИЛАН ЭГАЛЛАШМИ?

“ИШИД” террорчи ташкилоти пайдо бўлганидан бери олиб бораётган урушлари ва амалиётларининг кўпи мусулмонларни хоинликда, муртадликда ва бошқаларда айблаган ҳолда Аҳли сунна вал жамоага қарши қаратилган. Улар Ироқда, Сурияда, кейинроқ бу ташкилот пайдо бўлган жойлар – Фаластин, Афғонистон, Ливия ва бошқа ерларда айнан шу ишларни қилдилар.

“ИШИД” террорчи ташкилоти ўзининг борлигини, қилаётган ишлари ва қўлга киритган ютуқларини бўрттириб кўрсатишга, одамларни ўзидан қўрқитиб қўйишга таяниб иш қилади.

“ИШИД” террорчи ташкилоти ўзини энг катта ва улкан  ислом давлати ва халифалик орзусини муҳаққақ реалликка айлантирган ягона ташкилот эканлигига омма эътиборини қаратишга ҳаракат қилади. Албатта, бу ўринда ислом давлати, жиҳод, ҳижрат, халифалик сингари буюк маъноларга далолат қиладиган сўзлардан, “волий”, “байту-л-мол” ва ҳоказолар сингари тарихий атамалардан кенг фойдаланади.

“ИШИД” террорчи ташкилоти аъзоларидан бири бўлган Адноний ўзининг “динимиз раҳбарларга қарши чиқишдан, уларга итоатсизлик қилишдан қайтарган” дея, “Бу – Аллоҳнинг ваъдасидир!” деган нутқида ана шу гапга ишора қилиб шундай деган: “Халифаликнинг эълон қилиниши билан барча мусулмонларнинг зиммаларига Халифа Иброҳим ҳафизаҳуллоҳга байъат қилиш ва мадад бўлиш вожибга айланди. Унинг салтанати етиб, қўшинлари кириб борган жойлардаги барча амирликлар, гуруҳлар, валийликлар ва ташкилотлар ўзининг қонунийлигини йўқотди” деди.

Унинг ушбу гапидан “Пайғамбар йўлига асосланган халифалик”ни даъво қилиб турган кишилар тарафидан зулм ва зўравонликни қонунийлаштириш мумкинлиги тушунилади. Ваҳоланки, Аҳли сунна вал жамоа наздидаги ҳокимиятга эгалик қилиш учун Ислом келтирган шаръий йўл бу – кенгашиш ва сайловдир.

Энди мусулмонларнинг хоҳишларига зид тарзда куч билан ҳокимиятни эгаллаб олишга келадиган бўлсак, бу иш ҳаромдир.

Ибн Ҳажар Ҳайтамий раҳимаҳуллоҳ шундай дейди: “Куч билан ҳокимиятни эгаллаб олган киши фосиқдир ва иқобга олинур. Уни оммага эълон қилишга ҳақли эмасдир. У ўзи куч билан эгаллаб олган иши борасида унга яхшилик қилишга буюрилмайди. Аксинча, у дўқ-пўписа ва ғазаб қилинишга, унинг қабиҳ амаллари ҳамда бузуқ аҳволидан оммани хабардор қилинишдан бошқасига ҳақли эмасдир”.[1]

Халлол ривоят қилишича, Аҳмад ибн Ҳанбал раҳимаҳуллоҳдан Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Кимда ким имоми (раҳбари) йўқ ҳолатида ўладиган бўлса жоҳилият ўлимини топибди”, деган ҳадисларининг маъноси нима экани ҳақида сўралганида, Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳ: “Имом нималигини биласанми? Имом – бу мусулмонлар унинг ҳақида ҳамфикр бўлган ва барчалари: “Бу имом!”, дейдиган кишидир. Шундай экан, имомнинг маъноси ана шудир”, деган[2].

Нававий раҳимаҳуллоҳ эса: “Энг тўғриси шуки (халифалик масаласида), эътиборга олинадиган тарафи эътиборли уламоларнинг, бошлиқларнинг ва иштирок этиш имконига эга бўлган обрўли кишиларнинг унга байъат қилишларидир”[3].

Энди “ИШИД” деб аталган террорчи ташкилотга келсак, унинг Ироқда кейинчалик Сурия заминида ўз давлатини барпо қилишига, ўз тарафдорларидан иборат озчиликни ҳисобга олмаганимизда, умуман ҳеч ким рози бўлган эмас.

Адноний ўзининг “Бу Аллоҳнинг ваъдасидир” деган нутқида шундай ёзади: “Ислом давлатининг маслаҳат кенгаши тўпланиб, ана шу ишни муҳокама қилди. Бу вақтда ислом давлати Аллоҳнинг фазли билан мусулмонлар барпо қилмасалар гуноҳкор бўладиган халифаликнинг барча асосларини қўлга киритиб бўлган эди. Шунинг учун ҳам ислом давлатида халифаликни тиклашни ортга сурган ёки умуман тикламаган мусулмонларнинг зиммаларидаги ана шу гуноҳни кетказиш учун ҳеч бир шаръий узр ёки монелик мавжуд эмас. Шундай экан, ислом давлати, ўз таркибидаги эътиборли шахслар тимсолида, исломий халифаликни йўлга қўйганини эълон қилишга ва мусулмонлар учун бир халифани тайинлаб қўйишга қарор қилди”.

Маълумки, Адноний айтаётган ана шу кенгаш бир неча ўн кишидан нарига ўтмайдиган бир гуруҳ одамлар, холос. Мусулмонлар билан, уларнинг ичларидаги эътиборли шахслар билан маслаҳатлашмасдан туриб, байъат қилишлик ботил ва бидъат байъатдир. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу шундай дедилар:

فَمَنْ بَايَعَ رَجُلاً عَلَى غَيْرِ مَشُورَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ فَلاَ يُتَابَعُ هُوَ وَلاَ الَّذِى بَايَعَهُ تَغِرَّةً أَنْ يُقْتَلاَ

“Кимда ким мусулмонлар билан маслаҳат қилинмасидан олдин бирор кишига байъат қиладиган бўлса, қатл қилинишлари хавфи борлиги учун унга ҳам, у байъат қилган кишига ҳам эргашилмайди”[4].

Халифалик барча Ислом давлатларининг ижмоълари билан, Ислом давлатларидаги уламолар, илмий ташкилотлар ва бутун дунёдаги мусулмонларнинг ижмоълари билангина қурилиши мумкин.

Ибн Ҳажар раҳимаҳуллоҳ: “Ким шу ишни (маслаҳатсиз қилинган байъат) қилса ўзини ҳам, шеригини ҳам алдаган ва ўзини ҳам, шеригини ҳам ўлимга дучор қилган бўлади”, дейдилар.

Маъно-моҳияти йўқ шиорлар ва байроқларга алданиб қолмаслик лозим бўлади. Зеро, халифаликни тўғри йўлдан озган хорижийлар йўлини тутган кишилар эмас, балки Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг йўлига амал қиладиган кишиларгина йўлга қўяди.

Исломият тарихи давомида залолатга кетган шахсларнинг халифаликни эълон қилган ҳолатлари кўп марта такрорланган. Шундай экан, бунинг ажабланадиган жойи йўқдир.

Тарихда бир қанча бидъатчиларнинг айрим шаҳарларда ўзларига хос бўлган халифаликни эълон қилгани такрорланиб  турган. Жумладан:

1. Хорижийлардан бўлган Шабийб халифа Абдулмалик замонида халифаликни эълон қилган ва унга эриша олмаган.

2. 140/757 йилда ибозияларнинг бошлиғи Абдулаъло ибн Самаҳ Маофирийни халифа деб эълон қилинади. Бу халифалик тўрт йил давом этади. Сўнгра уни 144/761 йилда Мансур ўлдириб юборади.

3. Танжа шаҳрида хорижийларнинг амирини халифа деб эълон қилинади. Унга мўминлар амири деб мурожаат қила бошлайдилар. Кейин Холид ибн Ҳубайб Фиҳрий уни ўлдириб юборади.

4. Муъизз Исмоил ибн Тоғтекин ўзини Бани Умайядан бўлгани учун қурайшлик деб даъво қилади. Аслида у курдлардан бўлиб, Аҳли сунна вал жамоанинг йўлидан чиқиб, шийъаликка ўтган эди.  Ҳодий деган лақабни олган Муъизз  ҳам ўзини халифа деб эълон қилади. Сўнгра 598/1201 йилда  ҳалок бўлади[5].

Агар қандайдир гуруҳнинг етакчиси ўзини халифа деб эълон қилса, бу билан у халифа бўлиб қолмайди.

Қолаверса, Ислом шариатида бундай масъу-лиятли вазифага ниҳоятда жиддий эътибор билан ёндашилади. Бу борадаги фикрларни қисқача тарзда юқорида баён этдик.