ИШИДнинг “Суриядаги гуруҳлар тоғутга куфр келтирмайдилар ва уни кофирга ҳам чиқармайдилар” деган даъволарга иккинчи раддия:

(биринчи раддия)тоғутга куфр келтиришнинг маъноси:

Тоғутга куфр келтиришга бўлган буйруқ бир қанча диний ибораларда келган. Жумладан, Аллоҳ таоло шундай деган:

“Динга мажбур қилиш йўқ. Батаҳқиқ, ҳақ ботилдан ажради. Ким тоғутга куфр келтириб, Аллоҳга иймон келтирса, батаҳқиқ, узилмайдиган мустаҳкам тутқични ушлаган бўлур. Ва Аллоҳ эшитувчи, билувчи зотдир”.[1]

Яна: “Батаҳқиқ, Биз ҳар бир умматга: “Аллоҳга ибодат қилинг ва тоғутдан четланинг”, деб Пайғамбар юборганмиз”.[2]

Аллоҳга иймон келтирган ҳолда тоғутга куфр келтиришлик тавҳид гувоҳлиги – “Ашҳаду ан лаа илааҳа иллаллоҳу”нинг маъносидир.

Тоғутга куфр келтиришлик Аллоҳ таолонинг ибодатнинг ақидавий, қавлий ва амалий турларидан барчасига мустаҳиқ эканлигида ягоналигини эътиқод қилиш билан, Аллоҳдан бошқага ибодат қилиш ботил деган эътиқодда бўлиш, ундан қочиш билан бўлади. У нарса бутлар бўладими ёки санамларми, жинлар бўладими ёки илоҳлик ва парвардигорликни даъво қилгувчи тоғутларми, дажжоллар бўладими ёки шариат борасида Аллоҳга қайсарлик қилгувчиларми ёхуд шу кабиларми, барибирдир.

Мана шу соғлом эътиқод – ана шу мусулмоннинг барча тасарруфотларида ўз аксини намоён қилиб туради. Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинадики, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳ йўлида яхши кўрса, Аллоҳ йўлида ёмон кўрса, Аллоҳ учун берса ва Аллоҳ учун тийилса, батаҳқиқ у (ўзининг) иймонини мукаммал қилиб олибди”, – деганлар”.[3]

Киши тавҳид калимасини нутқ қилиб, унга эътиқод қилиш билан Аллоҳ таолога иймон келтирган ва Ундан бошқанинг илоҳлигига кофир бўлган бўлади.

Тоғутга куфр келтириш билан боғлиқ, динда ғулувга кетганлар кўпинча хатога йўл қўядиган масалалар яъни тоғутга итоат қилиш жумласидан:

Аллоҳдан бошқа башар ё ҳавои нафс ёки бошқаларга итоат қилиш, шу итоатни Аллоҳга ва унинг Расулига итоат қилишдан устун қўйишлик гоҳ диндан чиқарадиган куфр бўлади, гоҳ маъсият бўлади. Бу ҳақда уламоларнинг қуйидаги сўзлари бордир:

Табарий раҳимаҳуллоҳ Аллоҳ таолонинг: “Агар уларга итоат қилсангизлар, сизлар ҳам мушриклардан бўласизлар”,[4] сўзи ҳақида шундай деган: “Яъни, албатта, агар шундай бўлса, сизлар ҳам улар кабисизлар. Чунки, мана булар ўлимтикни ҳалол санаган ҳолларида ер эдилар. Бас, агар сизлар ҳам уни ўшандоқ қилиб ейдиган бўлсангизлар, демак, улар сингари мушрикларга айланиб қолган бўласизлар”.[5]

Қуртубий раҳимаҳуллоҳ Аллоҳ таолонинг: “Улар Аллоҳни қўйиб ўзларининг ҳибр ва роҳибларини ҳамда Масиҳ ибн Марямни Робб тутдилар”,[6] деган сўзи ҳақида шундай дейди: “Маъноси шуки, улар (ўзларининг олиму уламоларини – тарж.) Аллоҳ ҳаром қилмаган нарсаларни ҳаром қилганликларини ва Аллоҳ ҳалол қилмаган нарсаларни ҳалол қилганликларини қабул қилиш билан уларни Парвардигорнинг мартабасига кўтардилар”,[7] дейди.

Абул Олиядан: “Бани Исроилдаги раб қилиб олишлик қандоқ бўлар эди?” деб сўралганда у: “Улар Аллоҳнинг Китобида ўзларига буюрилган ва тақиқланган нарсаларни топиб ҳам “диний арбобларимиз айтган нарсадан бирор нарсада ўтиб кетмаймиз. Улар бизни нимага буюрсалар уларнинг сўзлари туфайли ўшани бажарамиз ва улар бизни нимадан қайтарсалар уларнинг сўзлари туфайли ўшандан тийиламиз”, дедилар. Бас, улар Аллоҳнинг Китобини орқаларига улоқтириб, кишилардан насиҳат сўрадилар”, деб жавоб берди.[8]

Ибнул Арабий раҳимаҳуллоҳ шундай деган: “Мўмин одам агар кофирнинг куфр ва иймоннинг ўрни бўлган эътиқодига итоат қиладиган бўлса, мушрик одамга итоат қилиш билан мушрик бўлиб қолади. Агар амалда унга итоат қилса, (ўзининг) эътиқоди соғлом, тавҳид ва тасдиқда бардавом бўлса, демак у осийдир. Бас, ана шу нарсани барча ўринда яхшилаб тушуниб олинглар”.[9]

Ибн Таймия шундай деган: “Ўз аҳборлари ва роҳибларининг Аллоҳ ҳаром қилган нарсаларни ҳалолга чиқаришлари ва Аллоҳ ҳалол қилган нарсаларни ҳаромга чиқаришларида уларга итоат қилиш билан уларни ўзларига Робб қилиб олган мана бу кимсалар икки хил бўладилар:

Биринчиси: Улар Аллоҳнинг динини ўзгар-тирган эканликларини била туриб ҳам уларга эргашадилар ва бошлиқлари пайғамбарларнинг динига қарши иш қилаётганликларини билсалар ҳам уларнинг изларидан борган ҳолда Аллоҳ ҳаром қилган нарсаларни ҳалолга чиқариш ҳамда Аллоҳ ҳалол қилган нарсаларни ҳаромга чиқаришни эътиқод қиладилар. Мана шу иш куфрдир.

Иккинчи: уларнинг ҳалолни ҳаромга чиқа-риш ва ҳаромни ҳалолга чиқаришга бўлган эътиқодлари ва иймонлари аниқ бўладиган бўлса-ю, аммо улар ўша кимсаларга Аллоҳга осий бўлинадиган ишларда итоат қиладиган бўлсалар, масалан, мусулмон киши ўзи қилаётган маъсиятларни уларнинг маъсият эканлигига эътиқод қилган ҳолда қилганидек, мана шу кишиларга ўзларига ўхшаган гуноҳкорларнинг ҳукми берилади”.[10]

Юқорида ўтган гаплардан аниқ бўладики, тоғутларга эргашиш ҳамда уларга итоат қилиш ҳамма ҳолатларда ҳам диндан чиқаргувчи куфр бўлавермас экан.

Шундай экан, агар ана шу итоат қилиш Аллоҳ ҳаром қилган нарсани ҳалол деб ёки Аллоҳ ҳаром қилган нарсани ҳаром деб эътиқод қилгани ҳолда ҳаромни ҳалолга ёки ҳалол-ни ҳаромга чиқаришда бўладиган бўлса, мана шу иш диндан чиқарадиган куфрдир.

Аммо ана шу итоат Аллоҳ ҳаром қилган нарсани ҳаром ва Аллоҳ ҳалол қилган нарсани ҳалол деган эътиқод билан бўладиган бўлса, бундай итоат энди куфр эмас, балки маъсият ва гуноҳлардан бир гуноҳдир. Мана шу қабилдаги итоатни деб кофирга чиқаришлик хорижийларнинг гуноҳлар сабабли кофирга чиқаришдаги амаллари жинсидандир.