“Сунани Термизий”да ривоят қилинган одоб-ахлоққа оид ҳадислардан намуна

عَنْ عَلِىٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- لِلْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ بِالْمَعْرُوفِ يُسَلِّمُ عَلَيْهِ إِذَا لَقِيَهُ وَيُجِيبُهُ إِذَا دَعَاهُ وَيُشَمِّتُهُ إِذَا عَطَسَ وَيَعُودُهُ إِذَا مَرِضَ وَيَتْبَعُ جَنَازَتَهُ إِذَا مَاتَ وَيُحِبُّ لَهُ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ.

Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмоннинг мусулмон устида яхшилик йўлида олтита ҳаққи бор: Агар уни учратса салом беради, чақирса унинг чақириғига ижобат қилади, аксирса унга жавоб қайтаради, касал бўлса зиёратига боради, вафот қилса жанозасига боради, бемор бўлса бориб кўради ва ўзига яхши кўрган нарсасини унга ҳам яхши кўради”, дедилар.

***

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- كَانَ إِذَا عَطَسَ غَطَّى وَجْهَهُ بِيَدِهِ أَوْ بِثَوْبِهِ وَغَضَّ بِهَا صَوْتَهُ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам қачон аксирсалар, юзларини қўллари ёки кийимлари билан ёпардилар ва у билан овозларини пасайтирардилар”, дедилар”.

***

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ الْعُطَاسُ مِنَ اللَّهِ وَالتَّثَاؤُبُ مِنَ الشَّيْطَانِ فَإِذَا تَثَاءَبَ أَحَدُكُمْ فَلْيَضَعْ يَدَهُ عَلَى فِيهِ وَإِذَا قَالَ آهْ آهْ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَضْحَكُ مِنْ جَوْفِهِ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аксириш Аллоҳдан, эснаш эса шайтондандир. Агар сизлардан бирингиз эснаса, қўлини оғзига қўйсин. Агар у “Оҳ! Оҳ!” деб эснаса, албатта, шайтон унинг ичидан кулади”, дедилар”.

***

عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ لاَ يُقِمْ أَحَدُكُمْ أَخَاهُ مِنْ مَجْلِسِهِ ثُمَّ يَجْلِسُ فِيهِ.

Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирингиз биродарини ўтирган жойидан турғизиб, сўнгра у ерга ўзи ўтирмасин”, дедилар.

***

عَنْ وَهْبِ بْنِ حُذَيْفَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ الرَّجُلُ أَحَقُّ بِمَجْلِسِهِ وَإِنْ خَرَجَ لِحَاجَتِهِ ثُمَّ عَادَ فَهُوَ أَحَقُّ بِمَجْلِسِهِ.

Ваҳб ибн Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Киши ўтирган жойига ҳақлидир. Бир эҳтиёжи билан чиқиб, сўнгра яна қайтиб келса, у ўтирган жойига ҳақлидир”, дедилар.

***

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ لاَ يَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَنْ يُفَرِّقَ بَيْنَ اثْنَيْنِ إِلاَّ بِإِذْنِهِمَا.

Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кишига икки кишининг орасини уларнинг рухсатисиз ажратиш ҳалол эмас”, дедилар.

***

سَعِيدَ بْنَ الْمُسَيَّبِ يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ طَيِّبٌ يُحِبُّ الطَّيِّبَ نَظِيفٌ يُحِبُّ النَّظَافَةَ كَرِيمٌ يُحِبُّ الْكَرَمَ جَوَادٌ يُحِبُّ الْجُودَ.

Саъид ибн Мусайяб розияллоҳу анҳу: “Албатта, Аллоҳ ёқимлидир ёқимлиликни яхши кўради, покизадир покизаликни яхши кўради, карамлидир карамлиликни яхши кўради, сахийдир сахийликни яхши кўради”, дедилар”.

***

حَدَّثَنَا أَيُّوبُ بْنُ مُوسَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ مَا نَحَلَ وَالِدٌ وَلَدًا مِنْ نَحْلٍ أَفْضَلَ مِنْ أَدَبٍ حَسَنٍ.

Айюб ибн Мусо отасидан, у киши эса отасидан ривоят қилади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “(Ҳеч бир) ота фарзандига гўзал одобдан афзал нарсани бера олмайди”, дедилар”.

***

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم قَالَ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْجَمَالَ.

Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Аллоҳ гўзалликни яхши кўради”, дедилар”.

 ***

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳга ва қиёмат кунига иймон келтирган бўлса, меҳмонини ҳурмат қилсин”, дедилар”.

***

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳга ва қиёмат кунига иймон келтирган бўлса, яхши гап айтсин ёки жим турсин”, дедилар”.

***

قَالَ أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ قَالَ قَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَا بُنَىَّ إِذَا دَخَلْتَ عَلَى أَهْلِكَ فَسَلِّمْ يَكُونُ بَرَكَةً عَلَيْكَ وَعَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: “Ҳой болагинам! Қачон оила аъзоларинг олдига кирсанг, салом бергин, (ўшанда) сенга ҳам, оила аъзоларингга ҳам барака бўлади”, дедилар”.

***

عَنْ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ يَقُولُ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَيُوَقِّرْ كَبِيرَنَا.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кичкинамизга раҳм қилмаган, каттамизни ҳурмат қилмаган биздан эмас”, дедилар”.

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- مَا أَكْرَمَ شَابٌّ شَيْخًا لِسِنِّهِ إِلاَّ قَيَّضَ اللَّهُ لَهُ مَنْ يُكْرِمُهُ عِنْدَ سِنِّهِ.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулулллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ёш йигит кекса кишини ёши улуғлиги учун ҳурмат қилса, Аллоҳ таоло уни ҳам кексайганида ҳурмат қилинадиганлар қаторига қўяди”, дедилар.

***

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ مُسْتَجَابَاتٌ لاَ شَكَّ فِيهِنَّ دَعْوَةُ الْمَظْلُومِ وَدَعْوَةُ الْمُسَافِرِ وَدَعْوَةُ الْوَالِدِ عَلَى وَلَدِهِ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Шак-шубҳасиз учта дуо мустажоб бўлади: мазлумнинг дуоси,  мусофирнинг дуоси ва ота-онанинг фарзанди ҳаққига қилган дуоси”, – дедилар”.

***

عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ الْبَدْرِىِّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- مَنْ دَلَّ عَلَى خَيْرٍ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ فَاعِلِهِ أَوْ قَالَ عَامِلِهِ.

Абу Масъуд Бадрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бир (кишини) яхшилик томон йўналтирса, унга ҳам ўша яхшиликни қилган ёки бажарган кишининг мислича ажр бўлади”, дедилар”.

 

Ҳадисшунослик бўлими мутахассиси О.Джураев