آداب المتعلمين (Адаб ал-мутаъаллимийн)

آداب المتعلمين (تعليم المتعلم لتعلم طريق العلم)

Адаб ал-мутаъаллимийн (= Таълим ал-мутаъаллим ли-таъаллум ториқ ал-илм).

Муаллифи: Бурҳониддин Али ибн Абу Бакр ал-Зарнужий (ваф. 620/1223 й.).

Ахлоқ.. Асар панднома асосида ёзилган рисола бўлиб, 14 бобга бўлинган. Унда ўқувчиларнинг таълим олиши, одоб-ахлоқи, таълим олишда устоз танлаш, хотирани ошириш йўллари ва тиббиётга оид маълумотлар баён этилган.

Нусха тўлиқ эмас.

حكمة العين (Ҳикмат ал-айн)

Муаллифи: Нажмиддин Али ибн Умар ибн Али Қазвиний Котибий Дабирон (ваф. 675/1276 й.).

Мантиқ. Асар метафизика илмига оид бўлиб, муаллиф яна қўшимча маълумот ва далиллар билан тўлдирган. Рисола ўрта асрларда Шарқда мантиқ илмида жуда машҳур бўлиб, унга бир қанча шарҳлар ёзилган.

Нусха тўлиқ эмас. 

تلخيص المفتاح (Талхис ал-мифтоҳ)

Муаллифи: Жалолиддин Муҳаммад ибн Абдураҳмон Қазвиний (ваф. 739/1339 й.) 

Балоғат.. Асар Абу Яъқуб Юсуф Саккокийнинг “Мифтоҳ ал-улум” асарининг учинчи қисмига ёзилган шарҳдир. У балоғат илмига, яъни, Қуръон оятларининг маънодаги балоғати, фасоҳат илми, сўздаги маъноларнинг теранлиги каби мавзу ва бобларга ажратилиб берилган. Шунингдек, асарда саҳоба ва ундан кейинги олимларнинг шу илмга тааллуқли сўзлари баён этилган. Асарда араб тилида камдан кам учрайдиган балоғат ва фасоҳат қоидаларига риоя қилган ҳолда ибораларнинг келиши Қуръон оятлари мисолида грамматик тарзда муфассал таҳлил қилинган.

Нусха тўлиқ.

الفقه الاكبر (Ал-фиқҳ ал-акбар)

Муаллифи: Абу Ҳанифа  Нўъмон ибн Собит (ваф. 150/767 й.). 

Ақоид. Ушбу асар катта имом номи билан машҳур, ҳанафий мазҳабининг асосчиси Абу Ҳанифага нисбат берилади. Асар Халифа Ҳорун ар-Рашид ҳукмронлиги даврида ёзилган. Асар ислом каломшунослигига оид ёзилган илк асарлардан бири бўлиб, у Ҳанафий мазҳаби тарқалган минтақаларда ақидавий масалаларни ўрганишда асосий манба ҳисобланган. Бу асарга жуда кўплаб шарҳлар ёзилган. Марказий Осиё мадрасаларида дарслик сифатида фойдаланилган.  

Нусха тўлиқ. 

شرح حكمت العين (Шарҳ ҳикмат ал-айн)

Муаллифи: Шамсиддин Муҳаммад ибн Муборак Шоҳ Бухорий (в. 1^б) (ваф. 740/1340  й.).

Мантиқ.  Асар мантиқ илмига оид бўлиб, Нажмиддин Котибийнинг “Ҳикмат ал-айн” асарига ёзилган шарҳ. Асар ўрта аср мадрасаларда жуда машҳур ҳисобланиб, мантиқ илмидан асосий дарслик сифатида фойдаланилган.

Нусха тўлиқ.